İş Sağlığı ve Güvenliği Tanımı Basitçe Tam Olarak Nedir?
İnsan yaşamında hem vakit hem de beden gücü bakımından en fazla etkilendiği, en çok vakit geçirdiği, sürekli olarak muhatap olduğu alanların başında çalışma alanları gelmektedir. Sektör farklılıkları olmakla birlikte bir günde ortalama 6-12 saat vakit geçirilen çalışma alanları ve iş yerleri insan sağlığı açısından oldukça önemli bir etkiye sahiptir. Bu sebeple iş yeri ve çalışma sahalarında çalışan ve yöneticilere yönelik iş güvenliği sağlanması, yasalar yoluyla zorunlu hale getirilmiştir.
İş sağlığı ve güvenliği; iş yeri ve çalışma alanlarının ergonomi kriterlerine uygun şekilde dizayn edilerek, her türlü fiziksel, kimyasal ve biyolojik temelli risk faktörünün belirlenmesi ve bu faktörlere yönelik çözüm/önlem geliştirilmesi için oluşturulan sistemdir.
Sistemin işleyişi araştırma geliştirme, önlem ve destek teorisi üretimi ile denetim mekanizmasından oluşmaktadır. Ar-ge mekanizmasının asli görevi; yasa yoluyla da bildirilen optimize sağlık koşullarını iş yerlerinde sağlamak için gerekli bilimsel araştırma ve gözlemlerin yapılmasıdır.
Önlem/destek teorisi üretimi ise hem OSGB alanında hizmet veren firmaların, hem de sorumlu kamu mercilerinin iş güvenliğinin sağlanmasında ar-ge verilerine bağlı kalarak geliştirdiği çözümlerdir. İş sağlığı ve güvenliğine yönelik diğer ayrıntılar şunlardır:
Cisimler arası santim aralıklarından, kullanılan malzemenin kimyasal bileşenlerine değin tüm iş güvenliği çözümleri ar-ge sonucu ortaya çıkan standart normlara göre belirlenmektedir. Böylece iş sağlığı ve güvenliği alanında yapılan çalışmalar maksimum verim sağlar duruma getirilir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasının Gerekçesi
Denetleme mekanizması yasa yoluyla sorumlu tutulan iş yeri yönetimlerinin gerekli iş güvenliği adımlarını uygulayıp uygulamadıklarının takibi ile sağlanmaktadır. Bu denetimlerin büyük bir bölümü online takipler üzerinden en güvenli şekilde gerçekleştirilmektedir. İş sağlığı ve güvenliği yasasının ardından pek çok atama ve başvuru işleminin gerçekleştirildiği İsg Kâtip sistemi de bu mekanizmanın denetim alanlarından biridir.
İş Yerinde Karşılaşılabilecek Acil Durum Çeşitleri
İşyerinde karşılaşılabilecek acil durum çeşitleri yangınlar, patlamalar, tehlikeli kimsayal madde yayılımları, doğal afetler, büyük ölçekte iş kazaları, gıda zehirlenmeleri ve sabotajlar şeklinde sıralanabilir. Bazı durumlarda bu maddelerin birden fazlası aynı acil durum olayı çerçevesinde yaşanabilir. Örneğin; tehlikeli bir kimyasal madde yayılımı zehirlenmeleri, yangınları, patlamaları ve büyük ölçekteki iş kazalarını zincirleme şekilde tetikleyebilir. İşyerlerinin faaliyet alanlarına ve tehlike sınıflarına göre karşılaşılabilecek acil durum çeşitlerine yenilerini eklemek veya değiştirmek mümkündür. Deniz altında çalışanlar veya yüksek gerilim hatları ile uğraşanlar için acil durum gerektiren durumlar tamamen farklı olabilir. Öncelikle acil duruma karşı her zaman hazır olunmalı, acil duruma neden olan unsurların ortadan kaldırılması veya sınırlandırılması gerekir. Acil servise haber verilmeli ve acil servis desteği gelene kadar ilk yardım ve tahliye gibi hareketlerle öncelikle çalışanların can sağlığının hesaplanması gerekir. Gerekenlere ilkyardım veya genel amaçlı tahliye gibi konular için hızlı şekilde organize olmak önemlidir.
Periyodik Kontrol Nedir?
Periyodik kontrol iş yerleri bünyesinde yer alan ekipmanların insan sağlığına ve güvenliğine uygunluğunu tespit etmek amacı ile düzenli olarak yapılan kontrollerdir. Periyodik kontrol aynı zamanda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında zorunlu koşulan bir uygulamadır.
Periyodik kontrol iş yerleri içerisinde yılda en az bir defa yapılmalıdır. Yine de periyodik kontrollerin yapılma sıklığı, iş yerleri içerisindeki ekipmanların ne sıklık ile kullanıldığı, çalışma ortamının koşulları ve ekipmanları kullanım süresi ile ihtiyaca yönelik daha sık bir şekilde doğru orantılı olarak yapılabilmektedir.
Periyodik Kontrol Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerenkler
- Periyodik kontrollerin yapılmasına dair tüm husus ve kurallar yetkili merciiler tarafından İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği çerçevesinde belirlenmiştir ve düzenli olarak yapılması gereken bir yasal bir yükümlülüktür.
- Periyodik kontrol yapılırken ekipmanların fonksiyonları, kalite standartları ve uygun görülen işlemler ile yapılır.
- Periyodik kontrolün yapılmasını İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği ile belirtilen uzman kişiler yapmaktadır.
- Yılda en az bir defa periyodik kontrol yapılmalıdır.
- Periyodik kontrollerin aynı zamanda, söz konusu ekipmanların kullanım sıklığına ve kullanım sürelerinin uzunluğuna göre de yapılma sıklığı artırılabilmektedir.
- Periyodik kontrollerin yapılması iş kazaları, meslek hastalıkları, güvensiz ve sağlıksız iş ortamı ve şartlarının önüne geçmek için oldukça yarar sağlar.
Ortam Ölçümleri Kaç Yılda Bir Yapılır?
İş yerleri içerisinde bazen önemsiz gibi görünen ve göze çarpmayan riskler yer alır. Ancak bu riskler her ne kadar normal şartlarda çok göze çarpmasa da, ciddi tehlikelerin aynı zamanda da maddi ve manevi kayıpların, zararların ve çok sayıda olumsuz sonucun doğmasına sebebiyet verebilir.
İş yerleri sınırlarında meydana gelebilecek risklerin büyüklükleri ve bu riskleri tespit edebilmek, öngörebilmek; beraberinde de bu tarz durumlar için önlem alabilmek için planlamalar yapmak amacı ile ortam ölçümleri yapılır. İş yeri ortam ölçümü adı verilen bu uygulama, bünyesinde farklı çalışmaları ve grupları bulundurur.
Ortam ölçümleri için iş sağlığı ve güvenliği çerçevesinde hangi sıklık ile yapılması gerektiği konusunda net bir aralık belirtilmemiş olsa da, bu ölçümlerin ve testlerin mutlaka yaptırılması gerektiği vurgulanmıştır.
Ortam Ölçümü Cihazları
Ortam ölçümleri gereksinimleri işyerinin kategorisine ve tehlike sınıfına göre değişiklik gösterir. Genelde ortam ölçümleri toz ölçümleri, gürültü ölçümleri, aydınlatma ölçümleri, titreşim ölçümleri, gaz ölçümleri, sıcaklık ölçümleri ve hijyen ölçümleri gibi maddelerden oluşur. İnceleme sonucu değerlendirilebilecek bazı göreceli ölçümlere ek olarak sayısal sonuçlu ölçümlerin de yapılarak kayıt altında tutulması gerekir. Gürültü ölçüm cihazlar ortam gürültüsünü dB cinsinden tespit etmenizi ve buna göre çalışanların kulaklık ihtiyacı olup olmayacağını ortaya koyar. Ortam gürültüsü dışında makine gürültüleri de bu cihazlarla dB cinsinden elde edilebilir. Aydınlatma ölçümü ise lux veya lümen/m² cinsinden kayıt altında tutulabilir. Ortamın ideal ve dengeli şekilde aydınlatılması çalışanların göz sağlığını koruyabilmek ve olası iş kazası riskini en aza indirmek adına oldukça önemlidir. Hijyen gibi göreceli ölçümlerin ise personel sayısı, üretim yoğunluğu, temizlik periyotları gibi dinamiklerle sürekli olarak denetlenmesi gerekir.
Ortam Ölçümlerinde Çeşitli Periyotlarda Yenlilenmesi Gerekenler
İş yeri ortam ölçümleri bir defaya mahsus olmamak ile beraber aynı zamanda çeşitli periyotlarda yenilenmesi ve tekrar edilmesi gereken uygulamalardır. Bunun ile beraber iş yeri içerisinde bir değişiklik meydana gelmiş ise tekrar bu ortam ölçümlerinin yapılması da gerekli koşulmuştur. İş yeri ortam ölçümlerinin tamamlanması ile ölçüm türüne yönelik olarak da iş yeri ortam ölçüm raporları hazırlanmaktadır.
Okullarda İSG Gerekli midir? Nasıl Yapılmalıdır?
Kamusal hizmetler açısından çok büyük bir yekûnu bulunan ve özellikle çocuk, genç ve yetişkin bireylerin ağırlıklı olarak hizmet aldığı okullarda iş sağlığı ve güvenliği büyük önem taşımaktadır. Her hizmet sektöründe olduğu gibi eğitim – öğretim faaliyetlerinin merkezi olan okullarda iş güvenliği yasaları geçerlidir. Bu yasalar ve yönetmeliklerin ön gördüğü risk faktörleri ile bu risklere karşı alınması gereken önlemlerden okul yönetimleri sorumludur.
Okullarda İSG Eğitimi Nasıl Verilmeli ?
Okullarda kullanılan tesisatların, merdivenlerin ve diğer gereçlerin kullanıcı sağlığı bakımından belirlenen standartlara göre dizayn edilmesi gerekir. Aynı zamanda iş güvenliği kapsamında ölçümü şart olan fiziksel, kimyasal ve biyolojik ölçümlerin yönetmelikler aracılığıyla belirlenen ölçütlere uygun olması zorunludur. İnsan sağlığını etkileyen faktörler bakımından uygunsuz bulunan okulların işlevini sürdürmesi mümkün değildir. Bu sebeple periyodik denetim ve ölçümler dâhil olmak üzere okullarda iş sağlığı ve güvenliği önlemleri uygulanmalıdır.
Okullarda iş sağlığı ve güvenliği ait olunan risk kategorisine bağlı olarak gerçekleştirilmelidir.
İş Sağlığı Ve Güvenliği Bakımından Okulların Uygulaması Gereken Adımlar
- Okul dışı önlemler kapsamında okul çevresinde öğrenci koruması sağlamak adına okul tabelası, yaya öncelik tabela ve uyarıları, okul yolu ibareleri yer almalıdır. Bu işlemler için okul yönetimleri sorumlu mercilere başvuru yapmalıdır.
- Okul içi önlemler kapsamında bahçe kullanımına yönelik güvenlik önlemleri bulunmaktadır. Su, kanalizasyon vb. çukur barındıran merkez alanların kullanılan bölgelerde güvenli şekilde çevrilmesi ya da kapatılması önemli önlemlerden biridir.
- Okul kapılarının otomatik olması durumlarında belirtilen kriterlere uygun kapı tercihleri yapılmalıdır. Gerekli hallerde sensörlü kapılar kullanılarak herhangi bir kazanın önüne geçilmelidir.
- Okullarda sabit kat merdivenleri ve koruma tırabzanları için yönetmelik yoluyla belirtilen ölçütler uygulanmalıdır. Gerekli durumlarda katlar arası boşluklarda ağ sistemi uygulanarak herhangi bir kazanın önüne geçilmelidir.
- Okullarda park alanlarına dair uyarıcı levha kullanımı şarttır. Okul bahçelerinde seyir halindeki araçların hızı 10 km/saat olmalı ve bu kural uyarıcı levhalar yoluyla açıkça gösterilmelidir.
- Servis park alanlarına çıkış saatleri dışında öğrenci girişinin engellenmesi, park halinde araçların belirtilen aralıklara göre dizilimi okul yönetimi tarafından görevlendirilen personel ile takip edilmelidir.
- Acil durum ve afet senaryolarına dair okullarda bir uygulama planı bulunmalıdır. Öğrenci, öğretmen ve personeller bu senaryolara dair bilgilendirilmeli ve belirli periyotlar halinde olası afetlere karşı tatbikat gerçekleştirilmelidir.
